Ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να διακριθεί στις ακόλουθες κατηγορίες:
Παρακάτω επεξηγώνται οι προαναφερθείσες κατηγορίες προληπτικού γυναικολογικού ελέγχου. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.
Αυτοεξέταση μαστού
Με ποιον τρόπο θα προστατευτώ από τον καρκίνο του μαστού;
Ο μοναδικός τρόπος για την προστασία από τον καρκίνο του μαστού είναι η αυτοεξέταση της γυναίκας, αλλά και η περιοδική μαστογραφία για τις ηλικίες μετά τα 40.
Κάθε πότε θα πρέπει να αυτοεξετάζομαι;
Κάθε γυναίκα θα πρέπει να ψηλαφά μόνη της τους μαστούς της τουλάχιστον μία φορά το μήνα και κατά προτίμηση την 10η ημέρα του κύκλου. Μέσω της ψηλάφησης αυξάνεται η πιθανότητα να εντοπιστούν ακόμα και πολύ μικροί όγκοι, δηάδή σε πολύ πρώιμα στάδια, οπότε αυξάνεται και η πιθανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης.
Με ποιον τρόπο θα αυτοεξετάζω τους μαστούς μου;
H αυτοεξέταση θα πρέπει να γίνεται την 10 ημέρα της περιόδου. Η αυτοεξέταση περιλαμβάνει 2 στάδια: ΒΛΕΠΩ και ΨΗΛΑΦΩ.
ΒΛΕΠΩ: Τι θα πρέπει να παρατηρήσω και να ελέγξω στους μαστούς μου;
ΒΛΕΠΩ: Θα πρέπει να σταθείς απέναντι από έναν καθρέπτη, γυμνή από τη μέση και πάνω. Θα πρέπει να παρατηρήσεις και τους δύο μαστούς μέσα από τον καθρέπτη. Ο ένας μαστός ενδεχομένως να είναι μεγαλύτερος από τον άλλο. Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν θα πρέπει να σε ανησυχεί. Παρατηρείς επίσης για
1. αλλαγή μεγέθους ή στο σχήμα των θηλών
2. ροή υγρού ή αίματος από τις θηλές
3. αλλαγή στην μορφή του δέρματος των μαστών (ρυτίδωση ή φλοιός πορτοκαλιού)
4. Σηκώνεις τα χέρια και γυρνάς το σώμα σου σε γωνία ως προς τον καθρέπτη, ώστε να παρατηρήσεις τους μαστούς σε όλη την επιφάνειά τους.
ΨΗΛΑΦΩ: Πως θα τους εξετάσω;
ΨΗΛΑΦΩ: Η ψηλάφηση γίνεται σε ξαπλωμένη θέση.
1. Ξάπλωσε σε ένα κρεβάτι και βάλε ένα μαξιλάρι κάτω από το κεφάλι σου.
2. Σήκωσε το χέρι που είναι στην πλευρά του μαστού που θες να εξετάσεις και τοποθέτησέ το επάνω από το κεφάλι σου.
3. Με το άλλο χέρι ψηλάφησε με κυκλικές κινήσεις το μαστό σου. Για να είσαι σίγουρη ότι ψηλαφάς όλον τον μαστό χώρισέ τον νοητά σε 4 τμήματα (τεταρτημόρια) και βεβαιώσου ότι τα ψηλάφησες όλα.
4. Να ψηλαφήσεις επίσης και την θηλή και να την πιέσεις και να δεις αν βγαίνει κάποιο υγρό ή αίμα.
5. Στο τέλος να ψηλαφήσεις και την αντίστοιχη μασχάλη και να ψάξεις αν υπάρχουν τυχόν διογκώσεις, που μπορεί να είναι λεμφαδένες. Για να ψηλαφήσεις τη μασχάλη θα πρέπει να κατεβάσεις το χέρι (του οποίου τη μασχάλη εξετάζεις) παράλληλα με το σώμα.
6. Κάνε ακριβώς τα ίδια βήματα και για τον άλλο μαστό.
Για ποιον λόγο θα πρέπει να εξετάσω και την μασχάλη μου, όταν ψηλαφώ τον μαστό μου;
Ένα μεγάλο μέρος των ουσιών που μεταφέρονται στους μαστούς με το αίμα, απομακρύνεται μέσω μικρών αγγείων (λεμφαγγείων), που καταλήγουν στην μασχάλη. Αν υποθέσουμε ότι υπάρχει κάποιος όγκος στο μαστό θα πρέπει να εξετάσουμε αν μέσω των λεμφαγγείων έχουν βλαφθεί και οι λεμφαδένες της μασχάλης. Η γνώση αυτή είναι πολύ σημαντική για την πρόγνωση της πορείας της κατάστασης.
Η μαστογραφία τι είναι;
Η μαστογραφία είναι μια ακτινογραφία των μαστών. Η μαστογραφία γίνεται σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας ώστε να απεικονίζεται με ευκρίνεια το εσωτερικό των μαστών.
Κάθε πότε θα πρέπει να κάνει μια γυναίκα μαστογραφία;
Η μαστογραφία ενδείκνυται ως μέθοδος πρόληψης του καρκίνου για ηλικίες γυναικών μετά τα 40. Όλες οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται σε μια μαστογραφία αναφοράς σε ηλικία 35-40 ετών. Από τα 40 έτη και μετά θα πρέπει να υποβάλλονται σε μαστογραφία κάθε χρόνο.
Τι είναι η μαστογραφία;
Πρόκειται για ακτινολογική απεικόνιση των μαστών, μια ακτινογραφία δηλαδή. Η μαστογραφία σε αντίθεση με τις άλλες ακτινογραφίες γίνεται με μικρότερη δόση ακτινοβολίας. Η γυναίκα βάζει τον κάθε μαστό σε ειδική θέση στον μαστογράφο και μετά από ελαφρά πίεση βγαίνει η ακτινογραφία.
Είναι επώδυνη διαδικασία;
Συνήθως η μαστογραφία δεν είναι επώδυνη διαδικασία, ή μπορεί να προκληθεί ελαφρά ενόχληση.
Για ποιο λόγο πρέπει να υποβληθεί μια γυναίκα σε μαστογραφία;
Η μαστογραφία χρησιμεύει στην ανίχνευση όγκων που δεν είναι ψηλαφητοί, είτε επειδή είναι πολύ μικροί, είτε επειδή βρίσκονται πολύ βαθιά μέσα στο μαστό. Επιπλέον, η μαστογραφία δίνει σημαντικές διαγνωστικές πληροφορίες για τα ογκίδια που έχουν ανιχνευθεί με την ψηλάφηση.
Πότε θα πρέπει να υποβληθεί μια γυναίκα σε μαστογραφία;
Κάθε γυναίκα θα πρέπει να υποβάλλεται σε μαστογραφία σε ηλικία 35-40 ετών για να υπάρχει ως εξέταση αναφοράς για τη σύγκριση μελλοντικών εξετάσεων. Από τα 40 και μετά η γυναίκα θα πρέπει να υποβάλλεται σε μαστογραφία κάθε χρόνο.
Για ποιο λόγο θα πρέπει να υποβάλλεται η γυναίκα σε μαστογραφία κάθε χρόνο μετά τα 40;
Ο λόγος είναι ότι μετά τα 40 αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Με την ετήσια μαστογραφία αν αναπτυχθεί τελικά καρκίνος θα ανιχνευθεί σε αρχικό στάδιο.
Τεστ Παπανικολάου
Τι είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μια κακοήθης νεοπλασία που αναπτύσσεται στο κατώτερο τμήμα της μήτρας (δηλαδή στον τράχηλο). Ο τράχηλος είναι εύκολα ορατός από το γυναικολόγο αφού το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται μέσα στον κόλπο της γυναίκας. Επομένως, ο τράχηλος της μήτρας είναι ίσως το μοναδικό όργανο του σώματος που μπορεί πολύ εύκολα να εξετασθεί υπό άμεση όραση από τον ιατρό. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί πλέον εύκολα να προληφθεί μέσω του τεστ Παπανικολάου (Pap smear).
Τι προκαλεί τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;
Το σημαντικότερο αίτιο είναι η λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV-human papilloma virus). Υπάρχουν περισσότεροι από 100 ορότυποι του ιού HPV. Οι ορότυποι 16 και 18 προκαλούν το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας. Για την αντιμετώπιση αυτών των οροτύπων έχουν σχεδιαστεί δύο νέα εμβόλια το Gardasil και το Cervarix.
Πως γίνεται το τεστ Παπανικολάου;
Η γυναίκα ξαπλώνει σε γυναικολογική θέση και ο γυναικολόγος με τη βοήθεια ενός κολποδιαστολέα εξετάζει μακροσκοπικά τον τράχηλο της μήτρας. Μετά με έναν στυλεό και με ένα βουρτσάκι παίρνει δείγμα κυττάρων από την επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας. Το δείγμα αυτό μονιμοποιείται και μεταφέρεται στο κυτταρολογικό εργαστήριο, όπου και γίνεται η μικροσκοπική εξέταση από κυτταρολόγους.
Πονάει η εξέταση;
Οχι, το τεστ Παπανικολάου είναι ανώδυνο. Μετά την εξέταση μπορεί να υπάρχει μικρή αιμόρροια που προέρχεται από το σημείο λήψης του δείγματος.
Τι δείχνει το τεστ Παπανικολάου;
Το τεστ Παπανικολάου είναι μια απλή εξέταση που αντικατοπτρίζει την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα επιθηλιακά κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Αν τα κύτταρα έχουν αλλοιώσεις ύποπτες για νεοπλασία, τότε αναλόγως του βαθμού και της σοβαρότητας η γυναίκα παραπέμπεται σε επέμβαση κολποσκόπησης και βιοψίας του τραχήλου.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται το τεστ Παπανικολάου;
Κάθε γυναίκα άνω των 18 ετών που είναι σεξουαλικώς ενεργή θα πρέπει να υποβάλλεται σε γυναικολογική εξέταση και τεστ Παπανικολάου τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο.
Ποιες γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται στο τεστ Παπανικολάου;
Όλες οι γυναίκες μεγαλύτερες των 18 ετών, εφόσον είναι ή ήταν σεξουαλικά ενεργές.
Πότε είναι η καλύτερη ημέρα για να πάω στο γυναικολόγο για τεστ Παπανικολάου και για τσεκ-απ;
Η καλύτερη ημέρα είναι 1 εβδομάδα μετά το τέλος της περιόδου. Τότε τα γεννητικά σου όργανα έχουν ηρεμήσει από τη ροή της περιόδου και η μήτρα είναι έτοιμη για το τεστ Παπανικολάου.
Πως πρέπει να προετοιμαστώ για το τεστ;
Δεν πρέπει να έρθεις σε ερωτική επαφή για ένα 24ωρο πριν την εξέταση, όπως επίσης δεν θα πρέπει να βάλεις ενδοκολπικές αλοιφές για το ίδιο διάστημα.
Έχουν κάποια σχέση τα κονδυλώματα με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;
Όχι άμεσα. Τα κονδυλώματα προκαλούνται επίσης από τον ιό HPV αλλά από διαφορετικούς ορότυπους. Το 90% των κονδυλωμάτων προκαλούνται από τους ορότυπους 6 και 11. Τα κονδυλώματα δεν είναι καρκίνος, ούτε εξελίσσονται σε καρκίνο. Ωστόσο μια γυναίκα που έχει κονδυλώματα είναι αρκετά πιθανόν να έχει μολυνθεί και από τους ορότυπους του HPV που έχουν ενοχοποιηθεί για τον καρκίνο του τραχήλου.
Υστεροσκόπηση
Μία νέα και πρωτοποριακή μέθοδος έρχεται να βελτιώσει ουσιαστικά την ποιότητα ζωής όλων των γυναικών. Είναι η ‘υστεροσκόπηση στο ιατρείο’ που αποτελεί μια πρωτοποριακή μέθοδο εξέτασης του εσωτερικού της μήτρας με μεγάλη ακρίβεια και αξιοπιστία.
Παρόλο που η υστεροσκόπηση σαν ιδέα προέκυψε πριν πολλά χρόνια, μόνο σχετικά πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις επιτρέπουν να γίνεται αυτή η μέθοδος χωρίς την ανάγκη χειρουργικής επέμβασης και νοσηλείας. Στην Ελλάδα μάλιστα, μόνο τους τελευταίους μήνες είναι πλέον δυνατό να εκτελεστεί από εξειδικευμένους γιατρούς μια λεπτομερέστατη ενδοσκοπική μελέτη της ενδομητρικής κοιλότητας στο περιβάλλον ενός εξωτερικού ιατρείου με απόλυτη ασφάλεια και χωρίς την ανάγκη αναισθησίας. Από την πλευρά της ασθενούς γίνεται με μεγάλη ευκολία διότι γίνεται χωρίς επώδυνες τομές και χωρίς να απαιτείται νοσηλεία.
Γενικά η υστεροσκόπηση χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και θεραπεία διαφόρων γυναικολογικών προβλημάτων, όσο και στη διερεύνηση της υπογονιμότητας.
Η κύρια ένδειξη της υστεροσκόπησης είναι η ανώμαλη αιμορραγία της μήτρας, όπου απαιτείται εκτίμηση της παθολογίας της ενδομητρικής κοιλότητας και αποκλεισμός κακοήθειας. Μη φυσιολογική αιμόρροια μπορεί να είναι αποτέλεσμα ορμονικής ανισορροπίας, ή να οφείλεται σε ύπαρξη καλοήθων όγκων, όπως πολύποδες και ινομυώματα, ξένου σώματος (κυρίως σπιράλ), σε χορήγηση ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης σε γυναίκες μετεμμηνοπαυσιακής ηλικίας, σε χορήγηση ταμοξιφαίνης ή σε παρουσία καρκίνου του ενδομητρίου.
Με την υστεροσκόπηση η διάγνωση όλων αυτών των καταστάσεων γίνεται με ευχέρεια και ακρίβεια υπό άμεση όραση, ενώ είναι δυνατή η λήψη βιοψίας, εάν υπάρχει ένδειξη. Η υψηλή ευαισθησία της μεθόδου την καθιέρωσε ως τον ‘χρυσό κανόνα’ στη διάγνωση των ενδομητρίων παθήσεων και τείνει να αντικαταστήσει την κλασική απόξεση του ενδομητρίου. Άλλες καταστάσεις που μπορεί να διερευνηθούν ή να θεραπευθούν με την υστεροσκόπηση είναι η υπερβολικά επώδυνη έμμηνος ρύση, η μη τακτική ή ασυνήθιστα ελαφριά έμμηνος ρύση, οι μορφολογικές ανωμαλίες της μήτρας όπως το διάφραγμα, οι καθ’ έξιν αποβολές και ο πυελικός πόνος.
Κατά τη διερεύνηση του υπογόνιμου ζεύγους με τη βοήθεια της υστεροσκόπησης μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για τη μορφολογία και το μέγεθος της ενδομητρικής κοιλότητας, καθώς επίσης και για την ποιότητα του ενδομητρίου, του χώρου δηλαδή εμφύτευσης του εμβρύου και φιλοξενίας του κυήματος.
Κατά τη διαγνωστική υστεροσκόπηση ιατρείου, η ασθενής τοποθετείται σε θέση λιθοτομίας (η συνήθης γυναικολογική θέση) και στη συνέχεια χωρίς την τοποθέτηση κολποδιαστολέων ή άλλων εργαλείων εισάγεται το υστεροσκόπιο διαμέσου του κόλπου και του τραχήλου στην ενδομήτρια κοιλότητα. Γίνεται διαδοχικά επισκόπηση του τραχηλικού αυλού, πανοραμική απεικόνιση της ενδομήτριας κοιλότητας, εντοπισμός των σαλπιγγικών στομίων και λεπτομερής εξέταση όλων των παθολογικών εστιών της ενδομήτριας κοιλότητας
Πρόκειται για μια πραγματικά εντυπωσιακή διαδικασία, καθώς η ασθενής είναι σε θέση να παρακολουθεί την εξέταση στην οθόνη και να ενημερώνεται από τον γιατρό για τα ευρήματα κατά τη διάρκειά της. Μετά το τέλος της εξέτασης η ασθενής αποχωρεί από το ιατρείο, όπως μετά από οποιαδήποτε συνήθη γυναικολογική εξέταση.
Η υστεροσκόπηση είναι μια εντυπωσιακή μέθοδος η οποία στα χέρια εξειδικευμένων γιατρών είναι ένα υπερπολύτιμο εργαλείο που μπορεί να επιλύσει δύσκολα προβλήματα της γυναίκας με ελάχιστη καταπόνησή της.
Υπερηχογράφημα
Το υπερηχογράφημα είναι η κατ’ εξοχήν τεχνική για τον εντοπισμό προβλημάτων που είναι πιθανό να συνδυάζονται με την κύηση καθώς δεν εκθέτει την έγκυο σε ακτινοβολία, έτσι ώστε να μπορούν να δοθούν οι απαραίτητες για την κάθε περίπτωση λύσεις.
Το υπερηχογράφημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εντοπίσουμε στην κοιλιά της εγκύου ένα μεγάλο αριθμό ανωμαλιών, που είναι πιθανό να προκύψουν κατά τη διάρκεια της κύησης. Σε αυτές περιλαμβάνεται η εντόπιση χολοκυστίτιδας, πυονέφρωσης, υδρονέφρωσης, σκωληκοειδίτιδας και ανευρύσματος στις μεγάλες κοιλιακές και νεφρικές αρτηρίες, καθώς και σε άλλες καταστάσεις.
Δεδομένου ότι δεν εκτίθεται ο ασθενής σε ιονίζουσα ακτινοβολία, το υπερηχογράφημα πρέπει να είναι η πρώτη διαγνωστική τεχνική για την αξιολόγηση μερικών από τις ανωμαλίες στην κοιλιά της γυναίκας οι οποίες συνδυάζονται με την κύηση. Για παράδειγμα, η υπερηχοτομογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο του πεπαχυσμένου τοιχώματος της χοληδόχου κύστης και των λίθων, που είναι δυνατό να συνδυάζονται με χολοκυστίτιδα στην έγκυο.
Δεν είναι σπάνιος ο εντοπισμός παχύρρευστης χολής στη χοληδόχο κύστη σε εγκύους, γεγονός που αντικατοπτρίζει την αλλαγή στο μεταβολισμό των οξέων της χολής. Παρότι το ίζημα στη χοληδόχο κύστη μπορεί να προκαλέσει παροδική απόφραξη, συνήθως δεν ενδείκνυται χειρουργική επέμβαση.
Η υδροπυονέφρωση είναι επίσης δυνατό να απεικονιστεί με το υπερηχογράφημα από την παρουσία ασθενών ηχητικών ανακλάσεων στην πύελο του νεφρού. Η φυσιολογική υδρονέφρωση της μητέρας συνήθως υποχωρεί μετά την πάροδο έξι εβδομάδων από τον τοκετό. Σε περίπτωση υδρονέφρωσης από λίθους του νεφρού, συνήθως αναγνωρίζεται ο λίθος που προκαλεί την απόφραξη. Η διατεταμένη πύελος και ο ουρητήρας είναι δυνατό να ελεγχθούν μέχρι και το σημείο της απόφραξης. Αυτό πολλές φορές βρίσκεται στο αρχικό τμήμα του ουρητήρα ή στην κυστεοουρητική συμβολή.
Η παγκρεατίτιδα είναι επίσης δυνατό να διαγνωστεί στη μέλλουσα μητέρα, αν και είναι δύσκολο να απεικονίσει κανείς το πάγκρεας σε όλη του την έκταση στο γ΄ τρίμηνο της κύησης, λόγω της διογκωμένης μήτρας της εγκύου. Επίσης, η παρουσία ασκίτη στη μητέρα μπορεί να εντοπιστεί με το υπερηχογράφημα στην κοιλιά. Η υπερηχογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τον έλεγχο των μεγάλων αρτηριών, καθώς τα ανευρύσματα μπορεί να ραγούν λόγω του επιπρόσθετου καρδιαγγειακού stress της κύησης.
Η παρουσία επίσης ενός πεπλατυσμένου εντερικού τοιχώματος ενδεχομένως αντιπροσωπεύει μία ποικιλία παθήσεων. Η σκωληκοειδίτιδα μπορεί να εντοπιστεί με μεγάλη ακρίβεια χρησιμοποιώντας υπερηχογραφικά κριτήρια. Όταν γίνεται προσπάθεια εκτίμησης της σκωληκοειδίτιδας, πρέπει ο εξεταστής να γνωρίζει όλες τις πιθανές αλλαγές στη θέση της με την πρόοδο της κύησης. Τέλος, η υπερηχογραφία είναι πάρα πολύ χρήσιμη και για την περίοδο μετά τον τοκετό προκειμένου να αποκλειστεί η παρουσία κρατηθέντων προϊόντων της κύησης στη μήτρα.