Υπόταση είναι η παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από χαμηλή πίεση. Στην υπόταση, η συστολική αρτηριακή πίεση, η οποία ευρέως είναι γνωστή ως «μεγάλη» πίεση είναι κάτω από 100mmHg. Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις μεμονωμένης διαστολικής υπότασης, στις οποίες η διαστολική πίεση (είναι ευρέως γνωστή ως «μικρή» πίεση), ευρίσκεται σε επίπεδα κάτω από 70 mmHg.

Η χαμηλή αρτηριακή πίεση δεν προκαλεί συμπτώματα σε αρκετά άτομα. Τα συμπτώματα, όταν υπάρχουν, περιλαμβάνουν, ζάλη, αδιαθεσία, λιποθυμία, έλλειψη συγκέντρωσης, σύνδρομο κόπωσης, θολή όραση, ναυτία, ωχρότητα, ταχεία αναπνοή, ατονία, κατάθλιψη, δύσπνοια, αίσθημα παλμών, ταχυκαρδίες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.

Αίτια

Ορισμένα άτομα έχουν ιδιοσυγκρασιακώς χαμηλές πιέσεις, φαινόμενο που συχνά είναι αθώο. Εξάλλου, τόσο η διακύμανση της πίεσης κατά την διάρκεια του εικοσιτετραώρου στο ίδιο άτομο, όσο και η μέση τιμή της πίεσης από άτομο σε άτομο διαφέρουν. Κατά την διάρκεια του ύπνου, η αρτηριακή πίεση μειώνεται, ενώ κατά την διάρκεια της άσκησης ή του stress η αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξηθεί σημαντικά. Κατά την διάρκεια της κύησης, σε αθλητές και σε άτομα με καλή φυσική κατάσταση, η αρτηριακή πίεση συχνά ελαττώνεται. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις στις οποίες η χαμηλή πίεση είναι αποτέλεσμα παθολογικών καταστάσεων που χρειάζονται θεραπεία.

Συνήθεις παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν υπόταση

• Τα καρδιακά προβλήματα: Καρδιακές παθήσεις που προκαλούν υπόταση είναι η βραδυκαρδία, οι βαλβιδικές νόσοι, η καρδιακή προσβολή, η καρδιακή ανεπάρκεια.
• Τα ενδοκρινικά προβλήματα: Οι ορμόνες επηρεάζουν σημαντικά τη ρύθμιση της πίεσης. Οι παθήσεις του θυρεοειδούς η νόσος του Addison είναι κλασσικοί εκπρόσωποι της κατηγορίας.
• Τα μεταβολικά προβλήματα: Τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, ευρίσκονται σε αρκετές περιπτώσεις στην ρίζα του προβλήματος της υπότασης. Στον αντίποδα, ο διαβήτης, αλλοιώνει την φυσιολογική λειτουργία των αντανακλαστικών του σώματος που ρυθμίζουν την πίεση και μπορεί να προκαλέσει επίσης χαμηλή αρτηριακή πίεση.
• Η αφυδάτωση: Στην αφυδάτωση, οι απώλειες ύδατος υπερβαίνουν την ποσότητα που απαιτείται για την ομαλή αναπλήρωση. Ακόμη και η ήπια αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει αδυναμία, ζάλη υπόταση. Ο πυρετός, ο εμετός, η σοβαρή διάρροια, η κατάχρηση διουρητικών και η εντατική άσκηση μπορεί να οδηγήσουν σε αφυδάτωση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, προκαλείται υπό ογκαιμικό shock, κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες.
• Η απώλεια αίματος: Η απώλεια αίματος από ένα σημαντικό τραυματισμό ή εσωτερική αιμορραγία οδηγεί σε σοβαρή πτώση της αρτηριακής πίεσης. Η οξεία απώλεια υγρών λόγω εκσεσημασμένης αιμορραγίας μπορεί να οδηγήσει σε υπο ογκαιμικό shock και θάνατο, εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα.
• Η σοβαρή λοίμωξη (σηψαιμία): Η σηψαιμία μπορεί να συμβεί όταν ένας παθογόνος μικροοργανισμός εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε μια απειλητική για τη ζωή πτώση της πίεσης του αίματος που ονομάζεται σηπτικό σοκ.
• Η σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία): Η αναφυλαξία είναι μια σοβαρή και δυνητικά απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση. Κοινά αίτια αναφυλαξίας είναι τρόφιμα, ορισμένα φάρμακα, δηλητήρια εντόμων και λάτεξ. Η αναφυλαξία μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα, κνίδωση, κνησμό, πρήξιμο στο λαιμό και πτώση της αρτηριακής πίεσης.
• Η αναιμία και η ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών και ιχνοστοιχείων: Όταν το σώμα λόγω αναιμίας δεν μεταφέρει σωστά το οξυγόνο ή λόγω ανεπάρκειας ορισμένων ιχνοστοιχείων δεν λειτουργούν ορισμένα νευρολογικά αντανακλαστικά, η αρτηριακή πίεση μπορεί να ελαττωθεί.
• Νευρολογικά νοσήματα: Νοσήματα που προκαλούν διαταραχές στα αντανακλαστικά του αυτόνομου νευρικού συστήματος, όπως η νόσος του Πάρκινσον, μπορεί να προκαλέσουν υπόταση.
• Η υπερκόπωση: Η απώλεια της σωστής ρύθμισης αντανακλαστικών του σώματος είναι συχνή κατά την
  υπερκόπωση.
• Παρενέργειες φαρμάκων: Ο κατάλογος είναι μακρύς. Διουρητικά, αντικαταθλιπτικά, φάρμακα στυτικής δυσλειτουργίας, β αναστολείς, α αναστολείς είναι μερικές από τις πιο δημοφιλείς κατηγορίες φαρμάκων που προκαλούν υπόταση.

Η σημασία της σωστής παθολογικής εξέτασης και η θεραπεία

Κατά την ιατρική παθολογική εξέταση κατά την διαφορική διάγνωση, πρέπει να διερευνώνται επαρκώς οι συνθήκες στις οποίες εμφανίζεται η πτώση της πίεσης και εάν πρόκειται για ορθοστατική υπόταση η για
καθολική ελάττωση της πίεσης.

Στην ορθοστατική υπόταση, η αρτηριακή πίεση μειώνεται μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το άτομο μετακινείται από θέση κατάκλισης σε όρθια θέση. Η κατάσταση εμφανίζεται μόνο σε παθολογικές καταστάσεις στις οποίες δεν λειτουργούν σωστά οι αντανακλαστικές προσαρμογές του οργανισμού κατά την έγερση.

Κατά τη σωστή ιατρική εξέταση στο ιατρείο πρέπει να αξιολογηθεί επίσης ο βαθμός της περιφερικής αιμάτωσης, να εξεταστεί ο σφυγμός περιφερικών αρτηριών και να αξιολογηθεί η διατροφική καθημερινότητα του ατόμου, οι συνθήκες διαβίωσης, η επίδραση τυχόν λαμβανόμενων φαρμάκων. Σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνονται επιβεβλημένες ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις.

Τα ανωτέρω είναι σημαντικά για να διερευνηθεί το αίτιο της χαμηλής πίεσης, το οποίο καθορίζει και το είδος της θεραπευτικής παρέμβασης.

Σήμερα υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία ανάλογα με το αίτιο.